AMSTERDAM - De legendarische Hollywoodregisseur Billy Wilder was een briljant woordkunstenaar. Zijn Oscarwinnende klassiekers zitten vol aanstekelijke, cynische humor: onwaarschijnlijk grappig, gewaagd en scherpzinnig. Uit zijn pen kwam ‘Nobody’s perfect’ in Some Like It Hot (1959). En ‘Allright, Mr. DeMille, I’m ready for my close-up’ in Sunset Boulevard (1950). Hij bezorgde ons het iconische beeld van de opzwaaiende jurk van Marilyn Monroe in The Seven Year Itch(1955). Eye presenteert vanaf 5 juli een uitgebreid programma rond zijn films, voor het grootste deel komedies met een donker randje.

‘I’m a writer, but then nobody’s perfect’, luidt Billy Wilders grafschrift, een verwijzing naar een van de bekendste oneliners uit de filmgeschiedenis. Grappig tot in de dood. Billy Wilder was een van de grote Hollywoodregisseurs van de twintigste eeuw, en zag zichzelf vooral als schrijver. In zijn films combineerde hij op weergaloze wijze lichtvoetige humor en een cynische visie op het leven.

Wilder won Oscars voor The Lost Weekend (1945), Sunset Boulevard en The Apartment(1960). Hij was ook de man die sterren zou maken van Audrey Hepburn, Marilyn Monroe en – zijn alter ego – Jack Lemmon.

Billy Wilder zocht in zijn films voortdurende de grenzen van de censuur op en ging controverse niet uit de weg. Double Indemnity (1944) zou de eerste film worden waarin het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een moordenaar. Wilder gaf Hollywood een veeg uit de pan in Sunset Boulevard en kwam weg met travestie in Some Like It Hot. In Ace in the Hole (1951) nagelde hij de sensatiepers aan de schandpaal.

Billy Wilder (1906–2002) groeide als Joods jongetje op in Wenen, vertrok als aanstormend journalist naar Berlijn waar hij zijn eerste stappen op filmgebied zette en vluchtte na de machtsovername van Hitler in 1933 naar Amerika. In Hollywood vond hij werk als scenarioschrijver, onder meer voor Ernst Lubitsch en Howard Hawks. Vanaf 1942 zou hij zelf films regisseren, waarvoor hij altijd zelf de scenario’s schreef, een unicum in

Filmprogramma
Eye brengt vanaf 5 juli drie van Wilders films in landelijke distributie: de film noir klassiekerDouble Indemnity (1944), het met twee Oscars bekroonde alcoholismedrama The Lost Weekend en zijn meest persoonlijke film Ace in the Hole (1951). Het programma in Eye bevat alle grote klassiekers uit Wilders oeuvre, zoals Sunset Boulevard, de Marilyn Monroe-komedie Some Like it Hot en The Apartment.

Wilders vroege jaren als scenarioschrijver komen aan bod met onder andere Menschen am Sontag (Robert Siodmak, 1929), Ninotchka (Ernst Lubitsch, 1939) en Ball of Fire (Howard Hawks, 1941). Uit de latere periode zijn onder meer de cultfilm The Private Life of Sherlock Holmes (1970) en het door Sunset Boulevard geïnspireerde Fedora (1978) te zien.

Het filmprogramma wordt verrijkt met inleidingen, specials (o.a. over censuur) en voorstellingen met live muziek. Van een aantal films zijn nieuwe, digitale restauraties te zien. Ook zijn er presentaties van unieke 35mm-kopieën uit de collectie van Eye en het Amerikaanse filmarchief UCLA.

Hollywood. Naast zijn weergaloze humor bracht hij een Europese gevoeligheid met zich mee die Hollywood voor altijd zou veranderen.