16.8 ℃
Op de hoeken van de straten van de jaren ’80 wijk Gein 3 in Amsterdam-Zuidoost sieren straatnaambordjes als “Pieter van de Meulenhof”, “Cornelis Aarnoutsstraat” en “Maria Snelplantsoen” de laagbouwwoningen. De 20 personen naar wie deze straten, hofjes, paden en plantsoenen zijn vernoemd hebben 1 ding gemeen: ze zetten zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in voor de verzetskranten Vrij Nederland, Het Parool, Trouw en de Waarheid. Ze moesten deze heldendaden met hun leven bekopen.
“Opmerkelijk is dat er nergens in Europa onder de Duitse bezetting zoveel illegale bladen zijn verschenen als in Nederland, namelijk 1300”, zei Arthur van Dijk vandaag in aanwezigheid van nabestaanden en (oud-)hoofdredacteuren van de 4 grote verzetskranten. Op de bijeenkomst werd een herdenkingskrant gepresenteerd en een herdenkingsmonument onthuld. Ook zijn de straatnaamborden verrijkt met fotoborden van de verzetshelden.
“Bedenk hoeveel moed, tijd, geld en inspanning het vroeg om die uitgaven te maken”, aldus de commissaris van de Koning. De illegale kranten en pamfletten waren bedoeld om de mensen te informeren tijdens de oorlog en hen een hart onder de riem te steken. Alle niet-illegale pers stond tenslotte onder strenge controle van de nazi’s. Van Dijk: “Wat al deze uitgaven gemeen hadden, was de wens het werkelijke nieuws te brengen.” Dat al die inspanningen niet zonder gevaar waren, blijkt wel uit de persoonlijke verhalen van de verzetshelden.
Verzetshelden
Pieter van der Meulen (1912-1944) was met zijn vader de drijvende kracht achter het afdrukken van Het Parool. Ze werden samen opgepakt bij een grote razzia op Paroolmedewerkers op 21 januari 1944. De Duitsers probeerden Pieter aan het praten te krijgen door hem zijn medicijnen tegen epilepsie te onthouden, maar hij hield zijn kaken stijf op elkaar. Hij stierf in de Scheveningse gevangenis.
Helena Kuipers-Rietberg (1893-1944), één van de 2 vrouwen in Gein3dorp, was medeoprichtster van de gereformeerde vrouwenbeweging en het landelijk onderduiknetwerk (LO). “Tante Riek” redde daarmee zo’n 300.000 onderduikers. Ook verspreidde zij met haar kinderen de illegale verzetskrant Trouw. Dankzij een tip van een politieagent wisten Helena en haar man in eerste instantie aan de Duitsers te ontsnappen, maar later werden ze alsnog opgespoord. De moeder van 5 kinderen stierf in december van 1944 in het concentratiekamp Ravensbrück.
Cornelis Aarnouts (1914-1943) was naast verzetsstrijder ook brood- en banketbakker. Tijdens de oorlog verspreidde hij de krant De Waarheid, die tot 1944 in Zwanenburg werd gestencild. Cornelis heeft niet meer mee mogen maken dat de krant daadwerkelijk werd gedrukt. Op 31 januari 1943 werd hij gearresteerd. In augustus van dat jaar is hij doodgeschoten op de Waalsdorpervlakte.
Jan van de Neut (1921-1945) stencilde als medeoprichter de eerste uitgaven van Vrij Nederland in zijn ouderlijk huis. De elektrotechnisch installateur deed ook spionnenwerk voor de Britten en hielp Engelse piloten terug naar hun land. Na verraad van een geïnfiltreerde informant werd hij opgepakt en in verschillende tuchthuizen gevangen gezet. Op 15 april overleed Jan door uitputting.
