AMSTERDAM - Drie kleine verpleegsterhaaien trekken weer door het water van ARTIS. De dieren sloten deze week hun meerjarige verblijf in Koninklijke Burgers' Zoo af, een periode die voortvloeide uit de grootschalige verbouwing van het ARTIS-Aquarium. De terugkeer markeert ook een vervolg op de nauwe samenwerking tussen beide parken binnen het Europese populatiemanagementprogramma (EEP) voor deze soort, een programma onder leiding van ARTIS.

Een schuwe haaiensoort die onder druk staat

De kleine verpleegsterhaai leidt een verborgen bestaan, met piekmomenten in de nacht. Over de soort circuleert nog weinig kennis. Door klimaatverandering en intensieve visserij veranderden de riffen en lagunes waarin deze haai ooit ruimtelijk kon leven. Met die veranderingen verdwijnen cruciale schuilplekken voor deze traag bewegende roofvis.

DNA-onderzoek vanuit Amsterdam en Wageningen

ARTIS startte dit jaar samen met Wageningen Universiteit een DNA-onderzoek naar de kleine verpleegsterhaai, die door IUCN als 'ernstig bedreigd' op de Rode Lijst staat. Burgers' Zoo stuurt actief mee vanuit het EEP en huisvest een koppel afkomstig uit Antwerpen. In Arnhem legden de Amsterdamse logés meerdere eieren. Eén embryo ontwikkelde zich volledig, al leidde dit nog niet tot jonge haaien.

Het bloedonderzoek voor het DNA-project loopt in alle deelnemende Europese dierentuinen.

Wat haaien in aquaria kunnen vertellen

Het onderzoek richt zich op de vraag of deze dieren in de toekomst terug kunnen naar een geschikt leefgebied. Europese aquaria huisvesten een kleine, maar genetisch waardevolle populatie die onder gerichte zorg veel kennis oplevert: over voortplanting, ritme, gedrag en voedselstrategie. Analyse van het DNA biedt inzicht in genetische variatie en herkomstgebieden. Zulke informatie is cruciaal om een soort ooit veilig te kunnen terugplaatsen – al komt dat pas in beeld als ook bescherming van leefgebieden stevig staat.

Een lange traditie van succesvolle kweek

Burgers' Zoo vormt al jaren een toonaangevende kweker van gevlekte adelaarsroggen: tientallen dieren reisden uit Arnhem door naar aquaria in heel Europa. Ook andere haaien- en roggensoorten zagen in Burgers' Ocean het levenslicht, van luipaardhaaien tot epaulethaaien.

ARTIS speelt op zijn beurt een centrale rol binnen meerdere Europese EEP's, waaronder dat van de kleine verpleegsterhaai en de stierkophaai. Dankzij steun van de Barbara Eveline Keuning Stichting loopt het DNA-onderzoek nu door.

Vanaf 2026 glijden de kleine verpleegsterhaaien opnieuw door het vernieuwde ARTIS-Aquarium – voor bezoekers eindelijk weer van dichtbij te zien.