AMSTERDAM - Er is donderdag 14 mei 2020 weer 'een Amsterdammer doodgegaan': acteur Johan Ooms.


Johan Ooms: de rook is opgelost, Acteur Johan Ooms werd 75 jaar. Veel mensen zullen misschien nog nooit van deze acteur hebben gehoord en dat is jammer, voor die mensen. 'Their loss', zoals de Engelsen dat zo mooi formuleren. Johan Ooms stond al jong in kinderoperettes en amateurtoneelvoorstellingen en ging in 1965 naar de toneelschool in zijn geboortestad Amsterdam. Hij slaagde in 1968 en maakte zijn debuut al tijdens zijn opleiding op 1 januari 1968. Hij speelde bij Toneelgroep Centrum een koorlid in de Griekse klassieker De vrede van Aristophanes. Vervolgens speelde hij tientallen rollen bij het Nieuw Rotterdams Toneel, Globe, het Publiekstheater en het Het Nationale Toneel.

Van alle markten thuis: Johan Ooms speelde in maar liefst ruim tachtig voorstellingen; van De Dag dat de Hoeren kwamen Tennissen tot Oedipus, van Drie Zusters tot De Bruiloft van Figaro, van Hamlet tot Medea, van Ubu Roi tot Don Carlos en van Naar Damaskus tot U Spreekt met Uw Moordenaar en van de musical Tsjechov tot Requiem voor een Zwaargewicht. Van alle markten thuis. Toch is ook op hem de tijdloze uitdrukking van Han Bentz van den Berg – menigeens zal denken: wie? – van toepassing: "acteren is spelen met rook. Toneel is hier en nu. Daarna is het weg". In 2004 maakte een aandoening aan zijn stembanden hem het spelen op toneel onmogelijk. Af en toe was hij nog op de televisie te zien. Zijn laatste optreden was in 2016 als Pater Gerardus in twee afleveringen van Flikken Maastricht. Daarna loste de rook van Johan Ooms op.

'De kleine man' Louis Davids: Zelfs op youtube wanneer je op de naam 'Johan Ooms' gaat zoeken is nauwelijks iets van hem te vinden, al vonden wij nog deze prachtige video. Toch speelde hij in tal van films, zoals De IJssalon, De Mannetjesmaker, Een Scherzo Furioso, voor zijn rol in Rituelen werd hij genomineerd voor een Gouden Kalf, Zus & Zo, De Kleine Blonde Dood, Karakter en Kees de Jongen. En dan waren er nog de vele rollen op de televisie, zoals in Een Bruid in de Morgen, De Zomer van '45, Baantjer, Juliana – Prinses van Oranje, Kees & Co, Zeg 'ns Aaa, Flikken Maastricht, Keyzer & De Boer en Zes Minuten.

In 1994 speelde Johan Ooms bij de Nationale Reisopera de Franse schrijver Voltaire in de opera Candide van Leonard Bernstein. Maar de rol van zijn leven was ongetwijfeld de rol van Louis Davids. Ooms speelde Davids bij het Publiekstheater in 1979 in het muziektheaterstuk Mensch Durf te Leven en in het seizoen 1983-1984 in de musical De Zoon van Louis Davids. De 'kleine man' zat hem als een handschoen. Als Ooms zijn handen schalks in zakken van zijn jacquet stak en als hij dan met zijn markante, nogal hoge stem begon te praten, veranderde hij met huid, haar en ziel in Louis Davids. Het knappe was dat hij dat deed zonder dat je het idee had dat je naar een imitatie zat te kijken. Weergaloos. Mensch Durf te Leven van het Publiekstheater ging overigens in Carré in première op 14 mei 1979; precies 41 jaar voor zijn overlijden.

Glinsterende pretogen: Johan Ooms was het afgelopen decennium vooral een markante verschijning in de Jordaan, waar hij woonde. Altijd galant en tot in de puntjes gesoigneerd, immer getooid met een zwarte hoedje en een vlinderdasje, altijd vriendelijk en aardig, belangstellend en grappig; zeg maar gerust soms 'vals'. Zo kon hij zeer beeldend vertellen hoe zijn collega Carol van Herwijnen – wie? – ooit theatercriticus Hein Janssen had aangevallen en hoe Van Herwijnen tegen Janssen had uitgeroepen: "óp je knieën, valse nicht!" Dit soort anecdotes vertelde hij met glinsterende pretogen. Helaas, de galante verschijning met zijn pretogen is niet meer.

Al enige tijd had Ooms problemen met zijn stembanden. Volgens Het Parool koos hij er zelf voor dat er einde aan zijn leven kwam. We zullen hem missen, vooral in de Jordaan en elke dinsdagavond bij Arti et Amicitiae. Dinsdag was immers zijn vaste avond bij deze artiestensociëteit aan het Rokin. Daar at hij aan een tafeltje, vrijwel altijd alleen, zijn keuze, maar altijd een graag geziene gast. Er is weer een bijzondere Amsterdammer doodgegaan.