AMSTERDAM - De Amsterdamse vroegsignaleringsaanpak heeft in 2023 ruim 31.000 Amsterdammers met een betaalachterstand bereikt. Het percentage Amsterdammers met betaalachterstanden met wie contact wordt opgenomen ligt hiermee op 82%: veel hoger dan het landelijk gemiddelde van ongeveer 25%. Dit blijkt uit het Jaarverslag Schuldhulpverlening 2023.

Wethouder Moorman (Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening): “In Amsterdam staat het zorgen voor schuldenrust al jaren centraal in ons beleid. We willen schulden zoveel mogelijk voorkomen en klein houden. Hoe eerder onze buurtteams mensen met geldproblemen kunnen helpen, hoe beter. Onze inzet op vroegsignalering is de afgelopen jaren gegroeid. We ontvangen van steeds meer schuldeisers meldingen als er rekeningen blijven liggen en buurtteams doen er alles aan om bewoners te bereiken. Als het nodig is gaan ze ook ’s avonds en in het weekend op huisbezoek. Zo zorgen we dat we Amsterdammers snel hulp bieden en voorkomen we dat geldproblemen zich verder opstapelen.”

Bereik groeit
Dat er meer dan 30.000 Amsterdammers zijn bereikt is een verdubbeling ten opzichte van 2020. Toen werden er zo’n 15.000 Amsterdammers via vroegsignalering bereikt. Het aantal meldingen van betaalachterstanden dat de gemeente ontvangt stijgt de laatste jaren hard. Met name door de energiecrisis in 2022 steeg het aantal meldingen fors. Er was toen een groei van 39% ten opzichte van het jaar ervoor. In 2023 liep het aantal verder op: tot ruim 46.000 meldingen. Vanuit de wet gemeentelijke schuldhulpverlening zijn zogenaamde ‘vaste lasten partners’, bijvoorbeeld verhuurders, waterbedrijven, zorgverzekeraars of energiebedrijven, verplicht om bij de gemeente een melding te doen van een betalingsachterstand. Amsterdam sloot in 2023 overeenkomsten met 90 partijen, vooral verhuurders, om zo meer meldingen te krijgen van betalingsproblemen.

Minder Amsterdammers in schuldhulpverlening
Mede door de inzet op vroeg signaleren, maar bijvoorbeeld ook dankzij landelijke koopkrachtmaatregelen, was er vorig jaar in de Amsterdamse schuldhulpverlening geen grote toename van het aantal hulpvragen. Ook groeide de groep Amsterdammers in een schuldhulpverleningstraject niet. Net als in voorgaande jaren nam het aantal getroffen minnelijke schuldhulpregelingen in 2023 verder af. Er zijn aanzienlijk minder regelingen getroffen dan in 2022 (-30%). Het gemiddelde gesaneerde bedrag per regeling daalde licht. Deze ontwikkelingen zijn deels te verklaren door vroegsignalering, maar er wordt bijvoorbeeld ook vaker ingezet op laagdrempelige oplossingen.

Amsterdamse aanpak vroegsignalering
Sinds 2009 heeft de gemeente een aanpak waarbij mensen met beginnende betaalachterstanden actief worden benaderd. Amsterdam liep voorop door zelf afspraken te maken met schuldeisers over het melden van betalingsachterstanden aan de gemeente. Sinds 2021 is vroegsignalering een wettelijke plicht. In de Amsterdamse aanpak vroegsignalering is het uitgangspunt dat er door buurtteams en de gemeente alles aan wordt gedaan om in contact te komen met inwoners bij wie een betalingsachterstand is gemeld. Dat levert resultaten op: de gemiddelde schuld in Amsterdam is al jaren lager dan het landelijk gemiddelde (zo’n 26.000 euro ten opzichte van zo’n 40.000 euro) en het aantal woningontruimingen om financiële redenen daalde aanzienlijk, van ongeveer 800 in 2014 naar 35 in 2023.

Advies ombudsman
Ook de Nationale Ombudsman concludeerde onlangs in het rapport Hoe eerder, hoe beter dat vroegsignalering een waardevol instrument is om schulden te voorkomen. De ombudsman concludeert dat de manier waarop gemeenten vroegsignalering inzetten verschilt en dat het bereik landelijk beperkt is, zo’n 25%. Daarom beveelt de ombudsman gemeenten aan om in te zetten op het maken van persoonlijk contact met inwoners en te zorgen voor deskundigheid bij betrokken medewerkers.