AMSTERDAM - De bekende Beethovenstraat heeft een tragisch verleden. In de Tweede Wereldoorlog werden op de tramhalte van tram 24 bij de Gerrit van der Veenstraat (toen Euterpestraat) 18.000 Joden op transport naar de vernietigingskampen gezet.

Wie alles van de Beethovenstraat wil weten moet het boek 'De Beethovenstraat - Verborgen geschiedenissen' van Frank van Kolfschooten lezen. De schrijver woont in de straat en interviewde tientallen mensen. Dit boek is een indrukwekkende stadsgeschiedenis. Het verbindt de grote en kleine tragedies van deze straat met de grote geschiedenis die hier diepe sporen naliet. Wat hier volgt is gebaseerd op dit boek.

Hoofdstraat
De Beethovenstraat is een onderdeel van het Plan Zuid van Berlage. De gemeenteraad keurde dit in 1917 goed. De bebouwing loopt globaal van de Amstel tot de Schinkel, zeg maar van het Amstelstation tot het Olympisch Stadion. Berlage had de Minervalaan bedacht als hoofdstraat van de geplande kunstacademie naar het Zuiderstation. De kunstacademie kwam er niet en het station pas veel later.

Omdat de Minervalaan als levendige boulevard niet van de grond kwam nam de Beethovenstraat onbedoeld deze positie over. Door de Beethovenstraat liep bovendien vanaf 17 oktober 1929 tramlijn 24.

Op 25 oktober brak de economische wereldcrisis uit. De bouw van Plan Zuid ging gewoon door. Dit leidde tot een ongekend woningoverschot in de stad. Door de crisis verdween het vooruitgangsgeloof in de stad en werd de politiek radicaler.

Brede Jodenstraat
Bij verkiezingen in 1935 kreeg de NSB 19,2 procent van de stemmen in de Beethovenbuurt. Ongekend veel. Overigens was de NSB in die tijd nog niet antisemitisch.

In deze buurt kwamen vele Amsterdamse Joden te wonen, en ook veel voor Hitler gevluchte Duitse Joden. Daarom werd de straat wel 'Brede Jodenstraat' genoemd als verwijzing naar de Jodenbreestraat.

1940-1945
In de oorlog was de Beethovenstraat een centrale plaats voor het afvoeren van de Joden. Vanaf de tramhalte bij de Gerrit van der Veenstraat werden 18 duizend Joden uit Zuid op het transport naar de vernietiging gezet. Grete Weil zag vanuit haar huis op nummer 48 hoe de slachtoffers hardhandig de tram in werden gedreven. Ze baseerde haar boek Tramhalte Beethovenstraat op dat beeld. In de lege huizen kwamen vaak NSB'ers te wonen.

In de huidige Gerrit van der Veenstraat zat het hoofdkantoor van de Duitse SD. Vanuit hier vond de terreur plaats. De Engelsen besloten het gebouw te bombarderen. 24 Typhoon bommenwerpers vlogen 26 november 1944 richting Beethovenstraat. De luchtaanval duurde ongeveer tien minuten. Het bombardement mislukte. Het gebouw van de SD - de Gerrit van der Veenschool - werd gemist, er vielen 50 burgerdoden en er werden meerdere huizen verwoest. Dit zijn de twee grootste tragedies uit die tijd. Maar er waren er veel meer.

Delicatessenstraat
De Beethovenstraat ontwikkelde zich na de oorlog tot een winkelstraat van nationale allure. Het voedselaanbod werd steeds gevarieerder. Voor superieure biefstukken, chique wijnen en delicatessen uit alle windstreken moest je hier zijn. Het Parool schreef in 1970 dat 'nergens in Amsterdam of Nederland zo'n grote hoeveelheid exclusief voedsel ligt opgeslagen als in De Beethoven'.

Eind jaren zeventig ontwikkelde de buurt rond het zuiden van de straat zich stormachtig. Vanaf 1978 ontwikkelde Station Zuid zich en ten zuiden van de Stadionkade kwam in 1985 het enorme World Trade Center. In dit gebied kwamen steeds meer kantoren. De grond steeg sterk in waarde en dat had gevolgen voor de huren in de Beethovenstraat.

De middenstanders kregen het steeds moeilijker, ook door de concurrentie van supermarkten. De meeste specialistische winkels verdwenen en er kwamen vestigingen van winkelketens die in bijna alle grote winkelstraten zitten. De Beethovenstraat verloor veel van zijn speciale karakter. De Beethovenstraat als speciale delicatessenstraat verdween in de jaren tachtig en negentig. En in april 2004 maakte de gemeente de straat 500 meter langer door het eerste stuk Van Leijenberghlaan om te dopen tot Beethovenstraat. Nu past de Beethovenstraat zich aan aan het dynamische Zuidaspubliek.

Fien de la Mar
De beroemdste bewoner van de straat was de actrice Fien de la Mar (1898-1965). Zij was een ster van het toneel en van de film. De la Mar was een opvallende verschijning in de Beethovenstraat. Op 9 april 1957 overleed Piet Grossouw, haar grote liefde. Ze werd depressief. Op 18 april 1965 sprong ze uit het raam van haar woning op de tweede verdieping. Ze overleefde de val en werd naar het ziekenhuis gebracht. Op de vraag naar het waarom antwoordde zij: 'Om alles'. Ze overleed vijf dagen later.

Werkzaamheden
Tot en met zondag 24 februari wordt gewerkt aan de tramrails van de Beethovenstraat en de Johan M. Coenenstraat.