AMSTERDAM - Hoogleraar Zef Hemel (1957) is een visionair. Hij ziet de ongekende verstedelijking in de wereld en de bloei van metropolen. Amsterdam maakt zich te klein. Als bekleder van de Amsterdamse Wibautleerstoel houdt hij de stad een spiegel voor. Volgens hem is hier nu een Gouden Eeuw aangebroken en moeten Amsterdammers in beweging komen. Een schaalvergroting naar twee miljoen bewoners is de toekomstige opgave.

Hemel groeide op in Emmen, Drenthe, en studeerde in Groningen. Bij de gemeente Amsterdam maakte hij een glanzende carrière. Tien jaar lang was hij een toonaangevende planoloog in de stad. Nu bekleedt hij de Wibautleerstoel voor grootstedelijke problematiek, aan de Universiteit van Amsterdam, de opvolger van onder andere Geert Mak en Paul Scheffer. Zijn opdracht is te kijken naar de toekomst van de stad. In deze hoedanigheid organiseert hij daar de komende Amsterdamlezingen. Daarnaast is hij werkzaam bij de Amsterdam Economic Board, een organisatie bestaande uit lokale politici en mensen uit het bedrijfsleven die zich bezig houdt met de toekomst van Amsterdam.

Hemel is geen man die de macht naar de mond praat, hij heeft een uitgesproken mening. Die brengt hij met zo'n verbluffend aanstekelijk enthousiasme, dat zelfs de verdubbeling van de toch al drukke hoofdstad eigenlijk een prima idee lijkt.

U vindt twee miljoen inwoners ideaal voor Amsterdam. Waarom?

"Meer mag ook. Amsterdam telt nu een miljoen inwoners, dan reken ik Diemen, Duivendrecht en Amstelveen mee. Dat aantal kunnen we makkelijk verdubbelen. De afgelopen eeuw hebben we weliswaar veel gebouwd, maar toch heeft de stad inwoners verloren. Veel Amsterdammers verhuisden naar Lelystad, Purmerend en Almere. Amsterdam zelf raakte verdund, ook al werden de Bijlmer, Buitenveldert en Nieuw West ontwikkeld. Er wonen nu net zoveel mensen als in de jaren vijftig, maar in oppervlak is de stad enorm uitgedijd. Iedereen woont op zichzelf, in veel te grote huizen, met een auto voor de deur. Veel mensen zijn eenzaam. Als mensen kleiner en dichter op elkaar zouden gaan wonen worden ze gelukkiger. De mens is een sociaal dier."

Wat zijn de voordelen van twee miljoen inwoners?

"Die zijn schier eindeloos. Ten eerste krijg je meer en betere voorzieningen. Denk aan openbaar vervoer, cafés, theaters, winkels, bibliotheken, scholen, parken, stadions, ziekenhuizen. Kijk naar New York, daar is zóveel meer.

Al die bezoekers aan Amsterdam maken het aanbod hier completer. We hebben jaarlijks 17 miljoen toeristen en dagelijks 400 duizend forensen. In werkelijkheid zijn we geen stadje van 850 duizend inwoners. Amsterdam heeft nu een voorzieningenniveau voor misschien wel acht miljoen inwoners.

Ik denk wel dat twee miljoen Amsterdammers nodig is om de stad weer in balans te brengen. De verhouding tussen inwonertal en bezoekersstromen is zoek. Een grote stad is ook eindeloos veel duurzamer omdat alles intensiever wordt gebruikt."

Twee miljoen bewoners binnen de huidige gemeentegrenzen. Dat past niet en wordt een nachtmerrie. Het is nu al zo druk.

"Dat is niet waar. Wij wonen in zo'n lage dichtheid. Zelfs de vooroorlogse wijken, zoals Berlages Plan Zuid, worden te dun bewoond. We kunnen de Gooiseweg gemakkelijk ombouwen tot een Churchilllaan. Dat is nu een loze kilometerslange strip, uitsluitend voor de auto. Iemand heeft uitgerekend dat daar 30.000 woningen kunnen komen. In 1984 besloot Amsterdam tot de 'compacte stad'. Ik wil naar een 'compacte metropool'.