AMSTERDAM - Straatnamen en namen van andere openbare ruimten wijzen ons de weg in de stad. De meeste mensen gebruiken ze gedachteloos. U kunt ook niet elke dag stilstaan bij de oorsprong ervan. Maar straatnamen geven niet alleen een actueel overzicht van het stratenplan, ze vormen ook het geheugen van de stad.

Elke straatnaam schrijft zijn eigen geschiedenis. Een straatnaam geeft identiteit en zorgt voor binding met de omgeving. De naamgeving kan zelfs gebruikt worden om de straat aanzien of klasse te geven. Bij nieuwbouw of vernieuwing bedenkt het stadsbestuur meestal de straatnamen. Voor een logische vindbaarheid worden straatnamen thematisch per wijk bedacht. Noodhulpdiensten bijvoorbeeld weten zo snel waarheen ze moeten uitrukken. Ook u kunt een aanvraag voor een nieuwe straatnaam indienen.

Criteria

Een nieuwe straatnaam mag niet te veel lijken op al bestaande namen in de stad. In een bestaande wijk moet de naam zo veel mogelijk passen bij de omliggende straatnamen. Ze moeten goed uitspreekbaar zijn en niet worden afgeleid van commerciële instellingen. Bij een vernoeming moet de voorgedragen persoon iets bijzonders voor de (Amsterdamse) samenleving hebben gedaan. Over het algemeen mag er pas vijf jaar na overlijden een straat naar iemand vernoemd worden.

Wijzigingen

Naamgeving moet ook zo stabiel mogelijk zijn: een straatnaam is iets voor de (zeer) lange termijn. Toch komt het voor dat er soms iets wijzigt in de naamgeving. Zo werd de Amstellaan na de oorlog gewijzigd in de Stalinlaan, vanwege de rol van de Sovjet-Unie in de bevrijding. In 1956, na de Sovjet-inval in Hongarije, werd de Stalinlaan in de Vrijheidslaan omgedoopt. Straatnaamwijzigingen komen in alle stadsdelen voor en soms ‘verhuist’ een naam naar een andere buurt.

Meer gewijzigde straatnamen

Centrum - Trouweloossteegje

Herinnert aan de voormalige Sint Jacobskapel waar echtscheidingen werden uitgesproken. De steeg heet nu Hasselaersteeg naar Pieter Dircks Hasselaer (1554-1616), koopman en regent. Hij kocht in 1587 de brouwerij ‘De Witte Arent’ op de hoek van de steeg en de Prins Hendrikkade. Voordat hij zich in Amsterdam vestigde, had hij veel roem verworven als schuttersvaandrig tijdens het beleg van Haarlem.

West - Wilhelminastraat

Heet sinds 1922 de Bestevâerstraat; letterlijk beste vader en de erenaam van Maarten Harpertszoon Tromp, en later van Michiel de Ruyter. Oorspronkelijk lag de straat in de gemeente Sloten en heette Wilhelminastraat. Ook de Röntgenstraat in Oost heette eerst zo. De enige echte Wilhelminastraat ligt in de Helmersbuurt, vernoemd naar de Koningin der Nederlanden van 1898 tot 1948.

Nieuw-West - Herenstraat

Nee, niet die in het centrum, maar in Osdorp. Sinds 1927 de Oostdorperwech oftewel de Osdorperweg, vernoemd naar het buurtschap. De weg droeg vanouds de namen Herenstraat (in het dorp Sloten) en Slimmeweg ('scheve weg'), omdat deze scheef door de oude verkaveling heen liep. In 1957 begon de bouw van tuinstad Osdorp, die in 1973 praktisch voltooid is.

Zuid - August Allebéplein

Dit plein ligt sinds 1960 in Slotervaart, maar lag eerst echt in Zuid. In 1958 werd het daar de Apollolaan, vernoemd naar een van de voornaamste goden uit de Griekse mythologie: god van de zon, de muziek en de poëzie, aanvoerder van de muzen. August Allebé (1846-1927) was schilder en tekenaar en directeur van de Academie voor Beeldende Kunst.

Oost - Kerklaan

Is de hoofdstraat van Zunderdorp, maar was ook de oorspronkelijke naam van een straat in de gemeente Watergraafsmeer. Toen de straat bij Amsterdam kwam, werd het in 1922 de Cornelis Drebbelstraat. Een werktuigkundige, natuurkundige en veelzijdig uitvinder. Van 1610 tot 1613 was hij werkzaam aan het keizerlijk hof te Praag, later in Engeland. Hij ontwierp de eerste onderzeeër en verbeterde de microscoop.

Noord - Groen van Prinstererstraat

In 1966 overgenomen van de gemeente Landsmeer, en in 1970 veranderd in de Van Zeggelaarstraat. Gerrit van Zeggelaar (1868-1934) was schrijver en publicist. Hij werd bekend door zijn publicaties en lezingen over Waterland. In de Staatsliedenbuurt is in 1903 een straat naar Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876) vernoemd. Hij was staatsman en historicus. Leider van de Antirevolutionairen en fel bestrijder van liberalen en rooms-katholieken.

Zuidoost - Vechtstraat

Toen Amsterdam in 1966 uitbreidde met de gemeente Weesperkarspel, kwam er ook een Vechtstraat mee. Omdat er al een straat was met die naam, werd de Vechtstraat van Weesperkarspel omgedoopt tot de Herfststraat. De oorspronkelijke Vechtstraat ligt sinds 1922 in de Rivierenbuurt, waar veel Joodse Amsterdammers woonden. In 1938 woonde daar Arnold van Emden, uitvinder van onder meer het Tomado-droogrekje.