AMSTERDAM - Op het grote Anton de Komplein in Zuidoost staat zijn standbeeld. Anton de Kom, 1898-1945, strijdt zijn hele leven tegen onrecht, kolonialisme en tirannie. In Suriname én in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Anton de Kom wordt in 1898 in Paramaribo geboren. Zijn grootvader is als slaaf naar Suriname gebracht, iets wat Anton voor het leven zou tekenen. Hij gaat naar school, kan goed leren en heeft allerhande beroepen. In 1921 waagt hij de oversteek naar Amsterdam. Hij trouwt en krijgt vier kinderen.

Tegen kolonialisme

De Kom ontpopt zich als een van de grote strijders tegen het Nederlands kolonialisme in Suriname. In 1934 publiceert hij zijn belangrijkste werk: Wij slaven van Suriname. Het boek wordt hem niet in dank afgenomen. Helaas raakt de opbrengst van het boek snel op, waardoor het gezin De Kom tot aan de oorlog in armoede leeft. Het maakt hem gedesillusioneerd en depressief.

In het verzet

Na de Duitse inval in mei 1940 krijgt De Kom zijn oude vuur terug. In het nazisme ziet hij dezelfde onderdrukking als waartegen hij al zijn hele leven strijdt. Hij meldt zich bij het communistisch verzet in Den Haag, schrijft artikelen voor de illegale krant De Vonk en helpt mee met de verspreiding. De vele arrestaties in zijn omgeving weerhouden hem niet van zijn verzetswerk.

Toch arrestatie

De Kom gaat altijd voorzichtig te werk. Zelfs directe familieleden zijn niet op de hoogte van zijn verzetswerk. Toch wordt hij op 7 augustus 1944 gearresteerd. In kamp Vught wacht hem eenzame opsluiting. In Sachsenhausen en later Neuengamme moet hij werken onder gruwelijke, mensonterende omstandigheden. Nadat hij ziek wordt, overlijdt hij in kamp Sandbostel, vermoedelijk op 29 april 1945, slechts een paar dagen voor de bevrijding van het kamp.

Eindelijk een plek

Zijn vrouw Nel en de kinderen zijn lang onzeker over zijn lot. Pas in 1960 worden zijn stoffelijke resten in een massagraf geïdentificeerd. In 1982 krijgt De Kom postuum het Verzetsherdenkingskruis en op 24 april 2006 wordt het Anton de Kom-monument onthuld op het plein in Zuidoost, dat al zijn naam draagt. Eindelijk een tastbare herinneringsplek voor deze held van velen.

Jaar van Verzet

Het Platform Herinnering Tweede Wereldoorlog heeft 2018 uitgeroepen tot Jaar van Verzet. Met veel aandacht voor de rol van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog als historisch verschijnsel én bron van inspiratie, in allerlei activiteiten.