AMSTERDAM - Mattie Boom, conservator fotografie van het Rijksmuseum onderzocht de afgelopen jaren honderden foto’s voor haar promotieonderzoek naar de opkomst van amateurfotografie in Nederland. Haar bevindingen zijn vanaf 15 februari te zien in de tentoonstelling 'Iedereen Fotografeert'. Willem Frederik Piek Jr (1874–1954) Aan boord, Warnemünde, c. 1892, Rijksmuseum, Amsterdam

Ruim 130 foto’s, fotoalbums en camera’s brengen ons terug naar het einde van de negentiende eeuw. Door de uitvinding van kleine, handzame camera’s werd het voor het eerst mogelijk om zelf bijzondere momenten vast te leggen. Met de tentoonstelling Iedereen Fotografeert laat Boom zien dat amateurfotografie ingrijpende veranderingen teweegbracht in de beeldcultuur en geeft ze een antwoord op waarom amateurfoto’s de ‘missing link’ zijn in de geschiedenis van de fotografie.

Iedereen fotografeert
‘Iedereen fotografeert’, zo luidde in 1900 de slogan waarmee de Amsterdamse fotohandelaar Joan Guy de Coral aanmoedigde om zelf te gaan fotograferen en een handcamera te kopen. Aan het einde van de negentiende eeuw waren het vooral welvarende jongeren met belangstelling voor nieuwe gadgets die Nederland aan het fotograferen brachten. Vanuit hun gezamenlijke interesses als fietsen, richtten zij verenigingen op, hielden soireés en gingen zij op excursie.

Het talent van Koningin Wilhelmina
In het eerste deel van de tentoonstelling Iedereen fotografeert zijn fascinerende foto’s en fotoalbums van deze allereerste amateurfotografen te zien. De foto’s van deze pioniers vertonen veel gelijkenissen met de foto’s die we nu op onze mobiele telefoon hebben staan. Foto’s van intieme momenten, van reizen en van het dagelijks leven om ons heen. Een van deze pioniers is de getalenteerde koningin Wilhelmina. In de tentoonstelling wordt voor het eerst een van haar fotoalbums getoond, gevuld met landschapsfoto’s en zeegezichten en voorzien van persoonlijke bijschriften. Ook voor kunstenaars als G.H. Breitner, Willem Witsen en Theo van Doesburg werd de camera onderdeel van het dagelijks leven. In de tentoonstelling maken we kennis met hun directe omgeving en zien we hun inspiratiebronnen.

Technische innovaties
Het tweede deel van de tentoonstelling belicht de technische innovaties. De ontwikkeling van fotografie raakte in een stroomversnelling dankzij de uitvinding van de kodakcamera en de reflexcamera, de voorloper van de spiegelreflex. In Iedereen Fotografeert is de eerste en het enige overgeleverde reflex voor het eerst te zien voor publiek. Mede door de uitvinding van deze handzame camera’s steeg het aantal amateurfotografen explosief: in 1890 waren er 1.000 en rond 1900 al 15.000. Door de uitvinding en de experimenten van pioniers, zien we de ontwikkeling in de amateurfotografie, niet alleen werd de kwaliteit van foto’s beter, amateurfotografen groeiden met de innovaties mee.

Podcast
In de podcast In het Rijks interviewt televisiemaker Wilfried de Jong conservator fotografie Mattie Boom over de tentoonstelling Iedereen fotografeert. Aan bod komen onder andere: het dagelijks leven in de negentiende eeuw en de link tussen fotografie en fietsen, en de rol van de ANWB hierin. De podcast In het Rijks is vanaf de eerste week februari te beluisteren via Spotify, Apple Podcasts, Stitcher en Overcast.