Hoe kun je jezelf beschermen in de creatieve sector als er een ontslag dreigt? In dit artikel duiken we in de cijfers en belichten we hoe je gebruik kunt maken van een vaststellingsovereenkomst (en uiteraard wat dit precies is).

Wat de cijfers ons vertellen

In 2023 waren er per kwartaal gemiddeld 661.000 ontslagen (volgens onderzoek van het CBS) in Nederland, waarvan 67% op eigen initiatief was. Hoewel dit klinkt als een groot aantal, zijn de aantallen voor een ontslag wegens een bedrijfseconomische reden of arbeidsconflict alsnog erg groot. Met een aantal van 37.000, waarvan allemaal op initiatief van de werkgever.

Met name in de cultuursector (onderdeel van de creatieve sector) is het lastig voor werknemers om werk te vinden. Uit een onderzoek van de Kunstenbond is namelijk naar voren gekomen dat het aantal WW-uitkeringen en zelfstandigen is gestegen, terwijl het aantal banen juist is afgenomen.

Deze cijfers onderstrepen hoe belangrijk het is om je rechten te kennen als werknemer omtrent ontslag en de vaststellingsovereenkomst. Dus laten we eens kijken wat een vaststellingsovereenkomst precies is en hoe je het kunt inzetten om je rechten in de creatieve sector te beschermen.

Wat is een vaststellingsovereenkomst?

Een vaststellingsovereenkomst, ook wel beëindigingsregeling of VSO genoemd, is een overeenkomst tussen werkgever en werknemer die kan worden gebruikt om een arbeidsovereenkomst te beëindigen. De overeenkomst moet door beide partijen worden ondertekend, waardoor tussenkomst van het UWV of een kantonrechter niet nodig is.

In deze overeenkomst komen de afspraken te staan omtrent het ontslag, waaronder het bedrag van de vaststellingsovereenkomst vergoeding (wat zal worden betaald door de werkgever aan de werknemer).

Waar je op moet letten bij een VSO

Een belangrijk punt bij een VSO en je rechten als werknemer, is het feit dat het ontslag niet vanuit jezelf mag komen of door eigen toedoen. Neem je zelf ontslag of staat er niet duidelijk in een VSO vermeld dat het ontslag vanuit de werkgever komt, dan heb je hierdoor namelijk geen recht meer op een werkloosheidsuitkering.

Iedere VSO is echter verschillend, waarbij de overeenkomst wordt aangepast op de specifieke situatie. Je bent als werknemer overigens niet verplicht om deze te ondertekenen, zeker als het niet in jouw voordeel is.

Het is dan ook aan te raden om de overeenkomst te laten nakijken door een ontslagspecialist, voordat je jouw handtekening zet onder de VSO die je werkgever heeft opgesteld. Zij weten precies waar ze op moeten letten, waaronder:

  • Of alle benodigde gegevens in de VSO vermeld staan, inclusief de persoonlijke gegevens van beide partijen

  • Of de reden van het ontslag erin staat en klopt

  • Regels omtrent de vergoeding, maar ook omtrent vakantiedagen en/of andere bezittingen

  • De opzegtermijn en eventuele vrijstelling van werk (waarbij het loon doorbetaald wordt)

  • Afspraken omtrent concurrentiebeding, bijvoorbeeld dat dit komt te vervallen en je dus alvast kunt solliciteren naar een baan in een soortgelijke sector

  • Een overeenkomst tot finale kwijting, wat betekent dat beide partijen (werkgever en werknemer) elkaar niets meer verschuldigd zijn en ook niets meer van elkaar kunnen eisen

Bronnen:

https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2024/ontslag-naar-reden-initiatief-en-arbeidsmarktpositie-in-2023?onepage=true#c-3--Resultaten

https://kunstenbond.nl/wp-content/uploads/2024/11/De-arbeidsmarktpositie-van-zzpers-in-de-culturele-en-creatieve-sector.-Een-verkenning-van-bestaande-cijfers-en-overzicht-van-witte-vlekken.-Eindrapport-dec2023.pdf